Hleb kao amajlija

* Postupkom mešenja i pečenja hleba brašno za kratko vreme prelazi u oblik testa, iz presnog u kiselo, iz nepostojanog u postojano, čime se zapravo iskazuje magijsko verovanje, takođe poteklo od paganske religije o neprestanom ciklusu prirode, ponavljanju rađanja, umiranja i vaskrsavanja.

* Verovanje da nije dobro za kuću ako ostane bez sastojaka za hleb, a to su pored brašna još i kvasac, so i sirće, etnolozi su tumačili tako da se preko ovih elemenata uspostavljala stalna veza s umrlim precima, koji osiguravaju potomstvo porodici i njeno bogatstvo. Na ostrvu Hvaru, na primer, verovalo se da se oko kuće u kojoj se tog trenutka mesi hleb - vrte zli duhovi. Da oni ne bi naškodili malom detetu, stavljalo mu se u povoj malo testa pre nego što domaćica stavi hleb da se peče, a takođe i malo toplog pečenog hleba kada se izvadi iz peći. Kiseli hleb izvađen iz vrućeg pepela, dakle, one strane vatre, dole, shvatao se kao dar onostranog sveta, a time i njegov predstavnik, simbol.

* Otuda potiče i verovanje da hleb u određenim slučajevima može služiti kao amajlija ili kao njen deo. Tako, u Ljuboviji, u Srbiji, amajlija je pravljena od vučjeg zuba, dlaka životinja, tamnjana, tisovine i komadića hleba.

* U Bosni i Hercegovini se novorođenče nije iznosilo iz kuće posle zalaska sunca. Ali, ako je to baš bilo nužno, onda bi se pored njega stavljao i komadić hleba, da mu ne bi naudile zle sile. Nešto dalje, na Hvaru verovalo se da detetu u svakom slučaju treba staviti u povoj komadić hleba kao sigurno sredstvo protiv uroka, a u selima oko Ohrida u Makedoniji ljudi su stavljali u nedra malo hleba kada uveče izlaze van kuće, da ne bi "nagazili" na demone zvane džini.

* U narodnoj magiji hlebom se uspostavlja ravnoteža između čoveka i nevidljivih sila koje ugrožavaju njegov život ili hleb služi kao čarobno sredstvo za ostvarivanje ljudskih namera. Prva uloga se najčešće se ostvaruje darivanjem hleba, a druga nošenjem komadića hleba kao amajlije.